Nền kinh tế Mỹ đã ghi nhận mức suy giảm 0,3% trong quý I/2025, chủ yếu do ảnh hưởng từ làn sóng nhập khẩu tăng đột biến khi các doanh nghiệp và người tiêu dùng đẩy mạnh mua hàng trước thời điểm chính quyền Tổng thống Donald Trump triển khai loạt biện pháp thuế quan mới.
Theo số liệu điều chỉnh theo mùa vụ và lạm phát do Bộ Thương mại Mỹ công bố ngày 30/4, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 3 giảm 0,3% theo tốc độ tăng trưởng hàng năm. Đây là quý đầu tiên nền kinh tế Mỹ tăng trưởng âm kể từ quý I/2022. Trước đó, các chuyên gia kinh tế do Dow Jones khảo sát dự báo GDP sẽ tăng 0,4%, sau mức tăng 2,4% trong quý IV/2024. Tuy nhiên, trong những ngày gần đây, một số tổ chức tài chính tại Phố Wall đã điều chỉnh dự báo sang hướng tiêu cực, do lo ngại về làn sóng nhập khẩu bất thường nhằm né thuế.
Nhập khẩu tăng mạnh, gây áp lực lên GDP
Cụ thể, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ trong quý I đã tăng tới 41,3%, trong đó riêng hàng hóa tăng 50,9%. Theo quy tắc tính toán GDP, nhập khẩu được trừ khỏi tổng sản phẩm quốc nội, do đó mức tăng mạnh này đã khiến tăng trưởng GDP bị kéo giảm hơn 5 điểm phần trăm. Trong khi đó, xuất khẩu chỉ tăng nhẹ 1,8%.
Dù tác động lần này chủ yếu đến từ nhập khẩu – yếu tố có thể mang tính tạm thời và điều chỉnh trong các quý tiếp theo – báo cáo cũng cho thấy sự suy yếu ở các yếu tố nội tại, bao gồm chi tiêu tiêu dùng và chi tiêu chính phủ.
Chi tiêu tiêu dùng và ngân sách chính phủ suy giảm
Chi tiêu của khu vực hộ gia đình – vốn là động lực chính của nền kinh tế Mỹ – tăng 1,8% trong quý I, thấp hơn đáng kể so với mức tăng 4% trong quý trước và là mức tăng chậm nhất kể từ quý II/2023. Dù vậy, số liệu riêng trong tháng 3 lại cho thấy mức tăng 0,7%, vượt dự báo 0,5%, cho thấy chi tiêu cá nhân vẫn còn lực đỡ nhất định.
Ở chiều ngược lại, chi tiêu của chính phủ liên bang giảm 5,1%, làm GDP giảm thêm khoảng 0,3 điểm phần trăm. Nguyên nhân được cho là liên quan đến chính sách cắt giảm ngân sách và cải tổ hành chính do Bộ Hiệu quả Chính phủ, dưới sự lãnh đạo của tỷ phú Elon Musk, triển khai.
Đầu tư tư nhân tăng vọt do kỳ vọng thuế quan
Một điểm sáng trong báo cáo là đầu tư tư nhân trong nước tăng mạnh 21,9%, trong đó đầu tư vào thiết bị tăng 22,5%. Nhiều chuyên gia nhận định đây là kết quả từ kỳ vọng về việc giá nhập khẩu thiết bị sẽ tăng trong thời gian tới do chính sách thuế quan mới.
Tác động từ chính sách thương mại và phản ứng thị trường
Báo cáo GDP được công bố trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Trump đang theo đuổi chính sách thương mại quyết liệt. Đầu tháng 4, ông Trump tuyên bố áp mức thuế 10% lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ các đối tác thương mại của Mỹ, đồng thời áp dụng thêm nhiều loại thuế “đáp trả tương xứng” với hàng chục quốc gia. Tuy nhiên, đến ngày 9/4, các mức thuế này tạm thời được hoãn thi hành trong 90 ngày để tiến hành đàm phán – vốn chưa đạt được kết quả rõ ràng.
Thị trường chứng khoán phản ứng tiêu cực trước thông tin GDP sụt giảm, với hợp đồng tương lai các chỉ số chính giảm điểm, trong khi lợi suất trái phiếu kho bạc tăng nhẹ – cho thấy kỳ vọng về lạm phát và định hướng chính sách tiền tệ trong thời gian tới.
Trên nền tảng Truth Social, Tổng thống Trump không đề cập cụ thể đến số liệu GDP, mà thay vào đó chỉ trích “di sản thị trường chứng khoán của ông Biden”, đồng thời khẳng định rằng thuế quan sẽ mang lại lợi ích dài hạn cho nền kinh tế Mỹ. “Các doanh nghiệp đang đổ về Mỹ với tốc độ kỷ lục. Đất nước sẽ bùng nổ, nhưng trước hết cần loại bỏ cái bóng của ông Biden.” ông viết.
Lạm phát gia tăng – thách thức với Cục Dự trữ Liên bang (Fed)
Bên cạnh tăng trưởng suy yếu, báo cáo GDP lần này cũng cho thấy áp lực lạm phát đang gia tăng trở lại, khiến định hướng chính sách của Fed gặp nhiều khó khăn. Chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE) – chỉ báo lạm phát ưa thích của Fed – tăng 3,6% trong quý I, cao hơn nhiều so với mức 2,4% của quý trước. Chỉ số PCE lõi (loại trừ thực phẩm và năng lượng) cũng tăng 3,5%, phản ánh áp lực lạm phát cơ bản vẫn còn lớn.
Một chỉ số khác – chỉ số giá điều chỉnh theo hành vi tiêu dùng (chain-weighted price index) – tăng 3,7%, cao hơn đáng kể so với kỳ vọng 3%. Trong tháng 3 riêng lẻ, chỉ số PCE tăng 2,3% so với cùng kỳ năm trước, và PCE lõi tăng 2,6% – đúng như dự báo.
Dù vậy, thị trường hiện vẫn kỳ vọng Fed sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất từ kỳ họp tháng 6 tới, với tổng cộng 4 đợt cắt giảm trong năm nay – cho thấy niềm tin rằng Fed sẽ ưu tiên hỗ trợ tăng trưởng hơn là siết chặt chính sách để kiểm soát lạm phát.
Nguy cơ suy thoái và kỳ vọng vào dữ liệu việc làm
Cục Thống kê Lao động Mỹ (BLS) cùng ngày cũng công bố chỉ số chi phí lao động (Employment Cost Index) tăng 0,9% trong quý I – phù hợp với kỳ vọng và cho thấy áp lực chi phí nhân công vẫn đang ở mức cao.
Dù nền kinh tế Mỹ vẫn tạo ra việc làm mới và chi tiêu tiêu dùng chưa sụt giảm hoàn toàn, báo cáo GDP lần này làm dấy lên lo ngại về nguy cơ suy thoái trong năm nay, nhất là trong bối cảnh đàm phán thương mại vẫn chưa ngã ngũ. Theo chuẩn thông thường, suy thoái được xác định khi GDP giảm hai quý liên tiếp, nhưng định nghĩa chính thức từ Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia (NBER) yêu cầu sự suy giảm trên diện rộng và kéo dài.
Thị trường đang chờ đợi dữ liệu việc làm phi nông nghiệp (nonfarm payrolls) sẽ được BLS công bố vào thứ Sáu. Trong khi đó, công ty ADP cho biết khu vực tư nhân chỉ tạo ra thêm 62.000 việc làm trong tháng 4 – thấp hơn nhiều so với mức kỳ vọng.
Theo CNBC
