Khi nền kinh tế có dấu hiệu suy thoái thì chính sách nới lỏng tiền tệ sẽ được các NHTW áp dụng để kích thích đầu tư và sản xuất. Vậy nới lỏng tiền tệ là gì? Chính sách nới lỏng tiền tệ bao gồm những gì?
1. Nới lỏng tiền tệ là gì?
Nới lỏng tiền tệ (Easy Money) hay còn gọi là chính sách tiền tệ mở rộng. Với chính sách này, NHNN sẽ bơm tiền vào thị trường để mở rộng nguồn cung tiền, tăng cung ứng tiền vào lưu thông. Điều này nhằm mục đích hạ lãi suất để kích cầu chi tiêu của người dân. Từ đó dẫn đến việc kích cầu sản xuất, mở rộng quy mô kinh doanh và giảm tỷ lệ thất nghiệp.
2. Khi nào áp dụng chính sách nới lỏng tiền tệ
Khi các nền kinh tế vận hành theo chu kỳ kinh doanh, suy thoái, phục hồi và phát triển là một phần của những biến động kinh tế theo chu kỳ, việc thay đổi chính sách tương ứng với những thay đổi trong GDP thực tế và tỷ lệ lạm phát là khá phổ biến.
Khi nền kinh tế của một quốc gia trì trệ hoặc có dấu hiệu rơi vào suy thoái, NHNN sẽ đánh giá các nguyên nhân hoặc yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng này. Thông thường, lãi suất và lạm phát cao là những yếu tố chính gây ra suy thoái kinh tế, đặc biệt là khi cả hai đều vượt khỏi tầm kiểm soát.
Tuy nhiên, những biến động mang tính chu kỳ trong chu kỳ kinh doanh có thể bị dẫn đến sai lệch do xảy ra các sự kiện chưa từng có hoặc thảm họa thiên nhiên ảnh hưởng đến năng lực sản xuất của nền kinh tế trong ngắn hạn, cùng với những tác động dài hạn.
3. Các công cụ thực hiện chính sách nới lỏng tiền tệ
- Nghiệp vụ thị trường mở:
Đây là biện pháp mà NHNN thực hiện mục tiêu nới lỏng tiền tệ bằng cách mua các giấy tờ có giá mà chủ yếu là tín phiếu kho bạc Nhà nước trên thị trường mở để bơm thêm lượng tiền cung ứng trong lưu thông.
- Dự trữ bắt buộc:
Khi tỷ lệ dự trữ bắt buộc thay đổi thì cung tiền sẽ thay đổi. Trường hợp NHNN nới lỏng tiền tệ thì cho phép tỷ lệ dự trữ bắt buộc giảm, cung tiền sẽ tăng. Do đó, bằng cách thay đổi tỷ lệ dự trữ bắt buộc, NHTW có thể điều tiết được cung tiền.
Chỉ cần giảm một tỷ lệ nhỏ của dự trữ bắt buộc thì một lượng cung tiền rất lớn được tung ra thị trường, NHNN vừa có thể bơm tiền cho nền kinh tế, vừa giảm chi phí vốn cho ngân hàng. Tuy nhiên, tính linh hoạt của công cụ này không cao do việc các NHTM thực hiện giải ngân vốn chậm và phức tạp.
- Quản lý hạn mức tín dụng của các NHTM:
Đây là biện pháp mà NHNN ấn định một khối lượng tín dụng phải cung cấp cho nền kinh tế trong một thời gian nhất định rồi sau đó tìm con đường để đưa vào nền kinh tế. Để kiểm soát mức tăng trưởng quá nóng của tín dụng trong nền kinh tế, NHNN quy định hạn mức tín dụng tối đa cho từng NHTM hay còn gọi là “room tín dụng”.
- Lãi suất:
NHNN ấn định trực tiếp mức lãi suất cho vay để các NHTM áp dụng với các đối tượng cho vay. Nếu muốn tăng khối lượng cho vay thì NHNN giảm mức lãi suất cho vay để kích thích các nhà đầu tư vay vốn, và nếu thấy cần hạn chế đầu tư thì NHNN ấn định mức lãi suất cao.
- Tỷ giá hối đoái:
Khi tỷ giá ở mức thấp thì thu hút vốn đầu tư nước ngoài đổ vào, qua đó giúp tăng dự trữ ngoại hối và hỗ trợ thanh khoản hệ thống, kéo giảm mặt bằng lãi suất huy động, cải thiện tăng trưởng cung tiền.
- Công cụ nới lỏng định lượng:
Nới lỏng định lượng được tiến hành bằng cách NHTW mua một lượng chứng khoán trên thị trường, làm tăng cung tiền và cung cấp thanh khoản cho các ngân hàng. Nới lỏng định lượng được coi là một công cụ “phi truyền thống” mà qua đó, các NHNN làm tăng cung tiền thông qua các hoạt động mua bán tài sản trên thị trường và làm thay đổi bảng cân đối tài sản của mình.
4. Vai trò và hệ lụy của chính sách nới lỏng tiền tệ
Vai trò:
+ Giúp tăng trưởng kinh tế
+ Giúp giảm tỷ lệ thất nghiệp
+ Giúp ổn định thị trường tài chính
+ Giúp dòng tiền chảy vào thị trường chứng khoán nhiều hơn
Hệ lụy:
+ Lạm phát
+ Hiệu ứng bong bóng tài sản
+ Sự phân bố không đều nguồn lực
+ Nợ gia tăng
