Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) từng rơi vào tình cảnh nợ nần chồng chất và đứng bên bờ vực phá sản do đầu tư dàn trải, đặc biệt là trong lĩnh vực bất động sản. Thế nhưng, bằng một quyết định mang tính bước ngoặt, Chủ tịch Đoàn Nguyên Đức (bầu Đức) đã “nói không” với bất động sản để quay sang tập trung toàn lực cho nông nghiệp. Chính sự chuyển hướng chiến lược táo bạo này đã mang lại “phép màu” hồi sinh cho HAGL, biến một doanh nghiệp ngập trong nợ thành một đế chế nông nghiệp đầy triển vọng.
Lội ngược dòng nhờ nông nghiệp công nghệ cao
Bầu Đức từng thừa nhận HAGL suýt “toang” vì bất động sản, với khoản nợ lên hơn 3.300 tỷ đồng vào năm 2022. Nhờ thương vụ chuyển nhượng công ty nông nghiệp HAGL Agrico cho tập đoàn THACO, HAGL có dòng tiền để tái cơ cấu và tất toán hầu hết các khoản nợ lớn. Đến cuối năm 2024, công ty đã chi hơn 4.228 tỷ đồng để thanh toán sạch nợ vay và trái phiếu đến hạn. Nhờ đó, tính đến hết quý I/2025, tổng dư nợ của HAGL chỉ còn khoảng 80 tỷ đồng – mức thấp kỷ lục trong nhiều năm trở lại đây. Gánh nặng tài chính được cởi bỏ tạo tiền đề để HAGL tập trung phát triển mảng kinh doanh cốt lõi mới là nông nghiệp.
Quyết định “dứt tình” với địa ốc của bầu Đức xuất phát từ niềm tin rằng nông nghiệp Việt Nam vẫn có thể làm giàu nếu đi đúng hướng. Ông khẳng định sẽ không quay lại bất động sản “dù có lời cả ngàn tỷ đồng”, và thay vào đó đặt cược vào trồng trọt và chăn nuôi. Thực tế đã chứng minh lựa chọn này bước đầu đúng đắn: sau 12 quý liên tiếp có lãi, HAGL báo lãi sau thuế hơn 1.000 tỷ đồng năm 2024, đánh dấu năm thứ ba liên tiếp doanh nghiệp đạt lợi nhuận nghìn tỷ. Điều đáng nói là hầu hết nguồn lợi nhuận này không đến từ dự án cao ốc nào, mà từ những vườn chuối và sầu riêng xanh mướt.
Chuối và sầu riêng: “Trái ngọt” từ hướng đi mới
Nhờ tập trung phát triển cây ăn trái, HAGL đang gặt hái những “trái ngọt” đầu tiên. Chuối hiện là cây trồng chủ lực, mang lại dòng tiền lớn và ổn định. Trong quý I/2025, riêng mảng trái cây (chủ yếu là chuối) đã chiếm khoảng 72% doanh thu của HAGL – tương đương 1.000 tỷ đồng trên tổng 1.380 tỷ đồng doanh thu quý, góp phần đem lại lợi nhuận ròng 341 tỷ (tăng 59% so với cùng kỳ). Chuối HAGL được xuất khẩu chủ yếu sang các thị trường lớn như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, nhờ chất lượng và sản lượng vượt trội. Thậm chí, theo một số nguồn tin, đối tác từ Nhật Bản còn sẵn sàng bao tiêu 1.500 ha chuối của HAGL với giá lên tới 140.000 đồng/quả – mức giá “khủng” cho thấy giá trị của nông sản Việt trên thị trường cao cấp.
Bên cạnh chuối, sầu riêng đang nổi lên là “át chủ bài” tạo đột phá về lợi nhuận cho HAGL. Năm 2024 là vụ thu hoạch sầu riêng đầu tiên của tập đoàn và kết quả rất ấn tượng: thu về 18 tỷ đồng doanh thu, trong khi chi phí chỉ khoảng 3,6 tỷ, tương ứng biên lợi nhuận gần 80%. Nhờ sầu riêng, biên lợi nhuận gộp quý IV/2024 của HAGL đã bật lên mức 39%, cao hơn hẳn so với trước đó. Tính chung cả năm 2024, doanh thu HAGL đạt khoảng 5.694 tỷ đồng, trong đó riêng chuối và sầu riêng đã đóng góp 4.132 tỷ (73% tổng doanh thu). Lợi nhuận sau thuế cả năm đạt 1.057 tỷ đồng, cho thấy hiệu quả vượt trội của định hướng “làm nông nghiệp sạch” của bầu Đức. Đặc biệt, với 1.200 ha sầu riêng tại Lào sắp bước vào chính vụ thu hoạch (dự kiến tháng 10–11/2025), HAGL kỳ vọng thu về thêm hàng nghìn tỷ đồng từ loại “trái cây vua” này trong vài năm tới
Chiến lược “4 cây – 1 con” và mô hình tuần hoàn xanh
Để duy trì đà tăng trưởng, HAGL đã vạch ra chiến lược phát triển mô hình “4 cây – 1 con” trong Báo cáo thường niên 2024, hướng tới mở rộng quy mô canh tác lên 30.000 ha vào năm 2030. Bốn loại cây trồng và một vật nuôi chủ lực được xác định gồm:
Chuối: Diện tích khoảng 7.000 ha, là sản phẩm xuất khẩu mũi nhọn sang Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc. Chuối vừa mang lại doanh thu lớn, vừa cung cấp phụ phẩm làm thức ăn chăn nuôi.
Sầu riêng: Đã trồng 1.500 ha và đang mở rộng thêm 500 ha trong năm 2024, nâng tổng diện tích lên khoảng 2.000 ha (phần lớn tại Lào). Sầu riêng hứa hẹn trở thành “con gà đẻ trứng vàng” nhờ giá trị cao và nhu cầu xuất khẩu tăng mạnh.
Cà phê và dâu tằm: Kế hoạch trồng mỗi loại 2.000 ha từ giai đoạn 2025–2026. Cà phê Arabica và dâu tằm được chọn vì phù hợp thổ nhưỡng Tây Nguyên, trong đó dâu tằm có thể cho thu hoạch sau ~7 tháng, còn cà phê sau ~2 năm – tạo nguồn thu xen kẽ dài hạn.
Heo ăn chuối: Mô hình chăn nuôi heo bằng thức ăn từ phụ phẩm chuối. HAGL dự kiến tái đàn heo từ 2024, kỳ vọng đem lại nguồn thu ổn định từ cuối 2025. Trước đây HAGL từng nuôi bò thịt, bò sữa nhưng hiệu quả thấp nên đã chuyển sang nuôi heo quy mô trang trại khép kín.
Điểm độc đáo trong mô hình nông nghiệp của HAGL là tính tuần hoàn khép kín. Toàn bộ phần thân, lá chuối sau thu hoạch được nghiền làm thức ăn cho đàn heo; ngược lại, phân heo sau khi xử lý vi sinh sẽ dùng để bón cho cây trồng. Chu trình này giúp công ty tận dụng triệt để phụ phẩm nông nghiệp, tiết kiệm đáng kể chi phí thức ăn chăn nuôi và phân bón hóa học, đồng thời giảm thiểu phát thải ra môi trường. HAGL gần như không phải mua cám công nghiệp cho heo, cũng như giảm mạnh nhu cầu phân bón hóa học, qua đó hạn chế ô nhiễm đất và nước quanh vùng trang trại. Theo ước tính, mỗi hecta trồng sầu riêng hay cà phê của HAGL có thể hấp thụ 10–30 tấn CO₂ mỗi năm, trong khi việc chăn nuôi tuần hoàn giúp giảm 30–40% khí methane và nitrous oxide so với chăn nuôi heo công nghiệp truyền thống. Có thể nói, mô hình “4 cây – 1 con” không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn tạo nền tảng cho một nền nông nghiệp xanh, bền vững đúng xu thế.
Tương lai bền vững và khẳng định của bầu Đức
Nhìn lại chặng đường đã qua, sự “hồi sinh thần kỳ” của HAGL được xây dựng trên nền móng chuyển đổi chiến lược đầy dũng cảm và tầm nhìn xa của người đứng đầu. Việc dứt khoát rời bỏ hào quang bất động sản để quay về với đồng ruộng, vườn cây đã cứu HAGL khỏi vũng lầy nợ nần và mở ra một chương mới tươi sáng. Bầu Đức cho biết ông hoàn toàn mãn nguyện với lựa chọn này: “Dù ngày mai có ai mời làm bất động sản và lời cả ngàn tỷ đồng, tôi cũng xin cảm ơn và không làm”. Theo ông, nông nghiệp Việt Nam vẫn có thể làm giàu nếu biết chọn đúng cây, làm bài bản và có tầm nhìn dài hạn – và HAGL chính là một minh chứng sống động. Từ chỗ bên bờ vực phá sản, HAGL nay đã vươn lên trở thành một doanh nghiệp nông nghiệp hàng đầu: chuối đảm bảo dòng tiền đều đặn, sầu riêng tạo cú hích lớn về tài chính, còn mô hình tuần hoàn khép kín giúp HAGL phát triển theo hướng kinh tế xanh bền vững. Hành trình tái sinh ngoạn mục của HAGL không chỉ đem lại “trái ngọt” cho cổ đông và nhà đầu tư, mà còn góp phần khẳng định rằng làm nông nghiệp sạch, hiện đại ở Việt Nam hoàn toàn có thể thành công rực rỡ.
Hoàng Tôn - URA CAPITAL
